Wigilia 24 grudnia 2018 roku to dzień poprzedzający Boże Narodzenie, a więc jest to wigilia Bożego
Narodzenia, święta obchodzonego przez Chrześcijan na pamiątkę przyjścia na
świat Syna Bożego. Święta Bożego Narodzenia poprzedzał Adwent, czas
pełen modlitwy, uczestnictwa w nabożeństwach, ale też pokuty i postu w ramach
przygotowania duchowego. Wigilia Bożego Narodzenia to czas tradycyjnej
świątecznej wieczerzy w gronie rodzinnym. Jest spędzana bardzo uroczyście,
w atmosferze ciepła i bliskości. Istnieje wiele obrzędów związanych z tym
dniem. Pod biały obrus wkłada się siano, które ma nawiązywać do żłobu, w jakim
został położony Jezus tuż po narodzinach. Płomień palącej się na stole świecy,
często zakupionej w celu wsparcia akcji charytatywnej, symbolizuje Jezusa.
Opłatek, którym dzielą się świętujący, to odzwierciedlenie chleba, jako
elementarnego pokarmu człowieka. Pozostawienie wolnego miejsca przy stole ma
być znakiem otwartości na innych, potrzebujących, którzy mogą do nas zawitać
tego wieczoru, ale także tęsknoty do tych, którzy nie mogli się zjawić, czy też
wspomnieniem już nieżyjących członków rodziny. Przed rozpoczęciem wieczerzy
odczytałem fragment Ewangelii o narodzinach Jezusa Chrystusa, a także odmówiliśmy
wspólnie modlitwę. Uroczystą kolację rozpoczęliśmy w tym roku przed
wypatrzeniem pierwszej gwiazdki. Na stole
wigilijnym pojawia się zazwyczaj 12 dań, a liczba ta może nawiązywać
do dwunastu Apostołów. Tradycja serwowania obowiązkowego karpia na stole
wigilijnym utrwaliła się w czasach komunistycznych. Inną rybą, po którą sięga
się tradycyjnie także z wielu innych okazji jest śledź, przyrządzany na wiele
różnych sposobów. W wigilię nie może zabraknąć także kapusty, podawanej
najczęściej z grzybami, czy grochem. Słodki akcent stanowią potrawy i ciasta
sporządzone z dodatkiem maku i miodu. To
właśnie w Wigilię obchodzony jest zwyczaj obdarowywania się prezentami
świątecznymi, w nawiązaniu do darów przyniesionych Dzieciątku przez Trzech
Króli.
Pasterka. Prawdopodobnie w VI wieku
zaczęto obchodzić pasterkę, czyli nabożeństwo na cześć Dzieciątka Jezus,
tradycyjnie odbywające się o północy, które wywodzi się z Jerozolimy i Groty
Narodzenia Pańskiego w Betlejem. Przy jednocześnie głośnym akompaniamencie dzwonów
wierni odśpiewują kolędy, szczególnie Bóg się rodzi. Dawniej z Pasterką
związane były różne inne tradycje. Wierzono np., że gospodarz, który pierwszy
przybędzie do kościoła, zbierze największe plony. Pasterka była też dla wielu
okazją do żartów, w nawiązaniu do zbliżającego się karnawału.
O północy w Wigilię zwierzęta mówią ludzkim głosem. Takie wierzenia ludowe
spotykamy w wielu podaniach, legendach czy tradycjach. A skąd się wzięły? Jedna z tych tradycji ma związek z obecnymi w
stajence przy narodzinach Chrystusa zwierzętami hodowlanymi. To właśnie one
miały przekazać dobrą nowinę. Narodziło się, więc przekonanie, że mówić
potrafią jedynie zwierzęta gospodarskie. I dlatego, żeby uczcić tę zwierzęcą
mądrość, po wigilijnej wieczerzy ludzie zanosili do obory pokruszony opłatek
oraz resztki ze świątecznego stołu.
